Od wieków mleko jest uważane za jeden z najważniejszych i podstawowych pokarmów w diecie ssaków. Tak jak 4500 gatunków ssaków, ludzie już od urodzenia karmią swoje dzieci mlekiem. Mleko od dzieciństwa zapewnia nam zrównoważony rozwój, a także kształtuje smak i gust kulinarny.
W latach 70. XX wieku w USA pojawiły się pierwsze informacje na temat szkodliwego wpływu mleka na zdrowie człowieka.
Spory te trwają do dziś - mleko ma zarówno swoich wielkich zwolenników jak i zagorzałych przeciwników, czego manifestacją są kampanie społeczne takie jak „pij mleko będziesz wielki” albo „pij mleko, będziesz kaleką”.
Dotychczasowe badania dietetyków i specjalistów ds. żywienia nie potwierdzają jednak rewelacji odnośnie szkodliwego wpływu mleka na organizm człowieka. Wręcz przeciwnie, najnowsze doniesienia wskazują na zbawienne właściwości mleka dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.
O dobroczynnych właściwościach mleka wiedzieli już starożytni. Biały napój jest jednym z najcenniejszych ale też najtańszych produktów. Przez wielu ludzi jest niedoceniane, dlatego warto poznać jego najważniejsze właściwości.
Źródła:
Burda K.: Wielka wojna mleczna. Newsweek 10-16.09.2012, s.83-86.
Zmarlicki S.: Mleko o zdrowie. Przegląd Mleczarski 1999 nr 9, s.309-314.
Na mocne kości
Przede wszystkim nabiał dostarcza nam najważniejsze budulce zdrowych kości- wapń i fosfor, które w mleku znajdują się w odpowiednich proporcjach, tym samym zapewniając optymalne wchłanianie tych pierwiastków przez ludzki organizm. Dzięki spożywaniu mleka minimalizujemy prawdopodobieństwo łamliwości kości, czego dowodzą badania przeprowadzone w 2008 roku przez naukowców ze Szpitala Uniwersyteckiego w Zurychu oraz Dartmouth Medical School. Badanie dowiodło, że u osób, które spożywają dziennie 4 szklanki mleka dochodzi o 72 proc. rzadziej niż u osób, które mleka w ogóle nie spożywają.
Na odporność
Mikroflora jelitowa odpowiada za prawidłową odporność organizmu. Żeby utrzymać odpowiednią mikroflorę należy spożywać przetwory mleczne, takie jak: jogurty, kefiry, śmietanę, sery, twarogi i inne.
Na prawidłowe trawienie
Przetwory mleczne zawierają cenne dla naszego organizmu probiotyki, które wraz z prebiotykami tworzą mikroflorę w naszym przewodzie pokarmowym. Probiotyki, zawarte w sfermentowanych produktach mlecznych to nic innego jak cenne bakterie, które uniemożliwiają rozwój szkodliwych bakterii. Dzięki takim właściwościom nasz organizm ustrzega się zarówno przed biegunkami jak i zaparciami. Warto wspomnieć także o dobroczynnym wpływie probiotyków po przebytych chorobach wirusowych.
Na serce i ciśnienie
Zawarte w mleku wapń, potas, magnez chronią nasz przed chorobami serca, ale także pośrednio maja wpływ na stężenie lipidów we krwi oraz ciśnienie tętnicze.
Na choroby nowotworowe
Badania wykazują, że zawarte w mleku: wapń, witamina D, sprzężony kwas linolowy (CLA), swingolipidy, kwas masłowy i białka mleka zmniejszają ryzyko występowania raka, albo opóźniają jego rozwój.Na przykład kwas linolowy hamuje rozwój komórek raka piersi, płuc oraz jelita grubego. To tylko niektóre z wielu właściwości prozdrowotnych mleka i jego przetworów. Mleko będące składnikiem wielu witamin i minerałów posiada także właściwości odchudzające, zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz miażdżycy, pozytywnie wpływa na mięśnie oraz komórki nerwowe.
Jedną z 11 zasad zdrowego żywienia według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia jest:
Mleko i produkty mleczne powinny być stałym elementem codziennej diety. Mleko i przetwory mleczne są nie tylko głównym źródłem wapnia w diecie, ale dostarczają również białka o wysokiej wartości biologicznej oraz witamin z grupy B, a także A i D. Produkty te są również źródłem składników mineralnych takich jak magnez, potas i cynk. Z uwagi na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w tłuszczu mlecznym należy wybierać mleko i jego przetwory o obniżonej zawartości tłuszczu.
Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem.
Źródło: Zasady prawidłowego żywienia, http://www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowego-ywienia#c, 9.01.2013
O wartości odżywczej mleka stanowią jego najważniejsze składniki oraz wartość energetyczna.
Białka mleka.
Głównie zapobiegają chorobom układu pokarmowego oraz nerek.
Składniki frakcji białkowej mleka i ich właściwości
[Kuczyńska i wsp., 2009]
Rodzaj białka
Właściwości
Kazeina
Antybakteryjne, prekursor białkowych peptydów
Białka serwatkowe
Alfa-laktoalbumina
Przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe
Beta-laktoglobulina
Antybakteryjne, antynowotworowe
Lizozym
Antywirusowe, przeciwzapalne
Immunoglobuliny
Ochrona immunologiczna
Rodzaj białka
Laktoferyna
Cukry.
Głównym cukrem, występującym w mleku jest laktoza, zbudowana z glukozy i galaktozy. Nadaje słodkawy posmak. Niektóre osoby mają problem z trawieniem laktozy zawartej
w mleku, co objawia się dyskomfortem ze strony układu pokarmowego.
Witaminy.
Niezbędne dla prawidłowego rozwoju człowieka, dostarczane do organizmu
wraz z pożywieniem.
Mleko zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K oraz nierozpuszczalne witaminya z grupy B (B1, B2, B6, B12, PP), C i H.
Związki mineralne.
To pierwiastki nieorganiczne (w przeciwieństwie do witamin), nie wymagające trawienia.
Najważniejsze pierwiastki, zawarte w mleku to:
Ca
Wapń
P
Fosfor
K
Potas
Mg
Magnez
Tłuszcze.
Zawartość tłuszczu w mleku vs. Inne składniki, to kilka procent. Wartość odżywcza tłuszczu zależy między innymi od jego jakości. „Kwasy średnio- i krótkołańcuchowe służą jako paliwo energetyczne dla organizmu. Z kwasów wielonienasyconych najważniejszy jest dien kwasu linolowego (CLA) o działaniu przeciwutleniającym i przeciwnowotworowym, stosowany
w leczeniu miażdżycy i osteoporozy”.
Źródło: Sylwia Igras. Charakterystyka mleka różnych gatunków zwierząt i człowieka. „Journal of NutriLife”. 02, 2012.02.26. ISSN 2300-8938
